Fabrikalar taşınacak risksiz şehir arıyor
Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Fabrikalar, başta İstanbul olmak üzere kıyıdaki deprem riski yüksek ve arsa maliyeti büyük artış gösteren şehirlerden uzaklaşarak yeni yatırım alanları arıyor. Bu kapsamda özellikle Eskişehir, Bozüyük/Bilecik ile Sakarya’ya yönelik yoğun talep var. Üretim faaliyetleri için bu gibi şehirlerde yer bulabilen şirketler, daha önce büyükşehirlerde yer alan ve değeri artan fabrika alanlarını ise farklı ticari yatırımlar için değerlendiriyor. Anadolu’ya yayılan üretim hareketiyle şehirlerde ticari alan ve OSB kiralarında da önemli artışlar verilere yansıyor.
TSKB Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, fabrika alanlarının bu taşınma talebinde ana etken olarak deprem endişesi ve İstanbul başta olmak üzere şehirlerde artan maliyetleri gösteriyor. İstanbul’daki yoğunluğun da öne çıkan bir başka neden olduğunu vurgulayan Yönel Maya, “Örneğin bir şirket, Gebze’de yer alan fabrika alanını Anadolu’ya taşıyor. Gebze’deki yerini ise daha gelir getirici farklı bir ticari şekilde kullanıyor. Çünkü buralar çok değerlendi. Ayrıca yoğunlaştı. Deprem riski, şirketler tarafından öncelikli değerlendirilen bir konu. Bu nedenle taşınma ihtiyacının ve talebinin devam edeceğini öngörüyoruz” dedi.
Arz sınırlı, talep fazla
Organize sanayi bölgeleri (OSB) hakkında bu kapsamda önemli bir araştırmaya da imza atan TSKB Gayrimenkul Değerleme A.Ş.’nin verilerine göre, OSB’lerde yıllık kira artışlarının ortalama yüzde 102 seviyesinde gerçekleşti. Kira artışında öne çıkan şehirler arasında Malatya, Konya, Antalya, Eskişehir ve Sakarya yer alırken, kira artışlarının yıllık enflasyon oranının üzerinde artış göstermesi dikkat çekti. Fabrika kiralarındaki artışta arsa tahsislerinin tamamlanmasıyla birlikte sınırlı fabrika arzı ve talep artışı ile enflasyon oranlarındaki artışın önemli bir rol oynadığına işaret eden Yönel Maya, “Büyükşehirlerin genelinde kira artışlarının önceki yıl görülen yüksek artışlardan sonra artış oranlarının hız kestiği görünüyor. Marmara Bölgesi’nde artış seviyeleri Kocaeli ve Sakarya illerinde yüksek. Kira artışlarının dağılımından ayrıca sanayicilerin Anadolu’ya yöneldiği de gözlemleniyor. Özellikle deprem sonrasında Konya ve Eskişehir’de oluşan talep artışına istinaden kira artış oranı yüzde 130’un üzerinde gerçekleşti” diye konuştu.
Yeni fabrikaya ihtiyacı olan sanayi kuruluşları, enerji sistemlerine yatırım yapan firmalar veya lojistik alana ihtiyaç duyan şirketlerin büyük arsa alımları yaptığını anlatan Emart Gayrimenkul kurucusu Arzu Turan da, “İstanbul dışındaki organize sanayi bölgeleri hareketlenmiş durumda” diyerek bu taşınma talebine dikkat çekiyor.
Kiralar yükselmeye devam ediyor
Fabrika alanlarının taşınmaya başladığı şehirlere göç eden çalışanlar bu şehirlerde de yükselen kiralarla karşılaşıyor. Buna göre Eskişehir’de ortalama 2+1 evin kira bedeli 8 bin lira ile 15 bin lira arasında değişiyor. Benzer bir konutun Bilecik’teki kirası da 5 bin liradan 14 bin liraya kadar çıkıyor. Sakarya’da kiralar 7-20 bin lira arasında. Konya’da en düşük kira bedeli 10 bin liradan başlıyor.
“Üretim alanı teşvikle taşınmalı”
Yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür sanayi bölgelerinin deprem dirençli olması gerektiğinin altını çizerek, “Sanayimiz İstanbul’a, Marmara Bölgesi’ne toplandı. Bir depremde hiç istenilmeyen durum o bölgenin sanayisinin tahrip olmasıdır. Bir kenti depreme hazırlarken çok önemli bileşenlerden biri sanayidir. Depreme uğrayan kentte üretim, insanlara iş ve aş lazım. Ticari iş yeri dediğinizde pazar, müşteri, ulaşım, iletişim, depolama, ekip ve ekipmanlarınız gibi birçok faktör var. Depremde bunların önemli kısmı aksayacak. Hükümetin yasalar çıkarması ve ‘ben sanayiyi Anadolu’da belirleyeceğim noktalara taşıyacağım’ demesi lazım. Bu noktalar deprem sırasında iletişimin ulaşımın kesilmeyeceği yerler olmalı. Teşvikler verilmeli” dedi.
Trakya’dan uzaklaşın’
Prof. Dr. Görür, yoğun talep olan yerler için de şu değerlendirmede bulundu: “ Buralara belki acil çözüm olarak bakmışlardır ama belirledikleri yerde de ciddi büyük yıkıcı depremlerin olmaması lazım. Örneğin Eskişehir ciddi deprem bölgesidir. Marmara bölgesi; Çanakkale, Balıkesir, Bursa ve bütün Trakya’nın çevresinden uzak olacaksınız.” -ALEYNA SEVİM İstanbul
